Toggle search
Search
Toggle menu
24.9K
757
183
164.8K
HausaDictionary.com | Hausa English Translations
Navigation
Main page
Recent changes
Random page
Random Qur'an verse
Resources
Special pages
Upload file
Donate / Tallafa
via Patreon
via PayPal
via Venmo
via Buy Me Coffee
Leave feedback
Follow Us / Biyo Mu
Twitter
Facebook
Instagram
Toggle preferences menu
notifications
Toggle personal menu
Not logged in
Your IP address will be publicly visible if you make any edits.
user-interface-preferences
Personal tools
Log in
Request account
bbchausa verticals/070 the-secret-to-a-long-and-healthy-life-eat-less
From HausaDictionary.com | Hausa English Translations
Share this page
Views
Read
View source
View history
associated-pages
Page
Examples
More actions
#:
The
secret
to
a
long
and
healthy
life
?
Eat
less
[1]
<>
Ka
san
sirrin
samun
rayuwa
mai
tsawo
?
Cin
abinci
kadan
[2]
#:
Permanently
cutting
the
daily
calories
you
consume
may
turn
out
to
have
a
profound
effect
on
your
future
life
,
[3]
<>
Rage
yawan
abincin
da
kake
ci
a
kullum
zai
iya
yin
babban
tasiri
a
rayuwarka
,
har
ka
samu
tsawon
rayuwa
,
[4]
#:
according
to
some
tantalising
scientific
studies
.
[5]
<>
kamar
yadda
wadansu
nazarce
-
nazarce
masu
dadi
na
kimiyya
suka
tabbatar
.
[6]
#:
In
a
restaurant
setting
sometime
in
the
not
-
too
distant
future
,
a
man
and
a
woman
are
on
their
first
date
.
[7]
<>
Wani
mutum
da
wata
mata
sun
shirya
zamansu
na
tattaunawar
masoya
na
farko
a
wani
babban
wurin
cin
abinci
.
[8]
#:
The
man
is
33
,
he
says
,
has
been
single
for
most
of
those
years
,
[9]
<>
Mutumin
mai
shekara
33
,
ya
sheda
wa
matar
bai
taba
yin
aure
ba
kuma
duk
kusan
tsawon
shekarun
nan
ba
shi
da
ko
wata
budurwa
,
[10]
#:
and
,
although
he
doesn
’
t
mention
it
,
knows
he
is
looking
to
settle
down
and
have
a
family
.
[11]
<>
kuma
ko
da
yake
bai
fada
ba
,
amma
ya
san
cewa
an
san
yana
neman
yin
aure
ne
ya
samu
iyali
.
[12]
#:
The
woman
replies
that
she
is
52
,
has
been
married
,
divorced
,
[13]
<>
A
nata
bangaren
matar
ta
gaya
masa
cewa
shekararta
52
,
ta
yi
aure
amma
,
auren
ya
mutu
,
[14]
#:
and
has
children
in
their
early
20s
.
[15]
<>
kuma
tana
da
'
ya'ya
da
suka
dan
zarta
shekara
20
.
[16]
#:
He
had
no
idea
–
[17]
<>
Mutumin
ba
shi
da
wata
masaniya
,
[18]
#:
she
looked
his
age
,
or
younger
.
[19]
<>
amma
yana
ganin
matar
kusan
sa'arsa
ce
ko
ma
ya
girme
ta
.
[20]
#:
This
is
a
dream
of
Julie
Mattison
from
the
National
Institute
on
Ageing
(
NIA
)
in
the
United
States
.
[21]
<>
To
wannan
shi
ne
burin
Julie
Mattison
ta
cibiyar
nazari
a
kan
girman
mutane
ta
Amurka
(
National
Institute
on
Ageing
(
NIA
)).
[22]
#:
She
envisions
a
time
when
chronological
age
ticks
by
with
every
year
,
[23]
<>
Ta
yi
fatan
samun
wani
lokaci
da
za
gano
hanyar
da
shekarun
mutum
za
su
zama
shekaru
ne
kawai
a
baki
,
[24]
#:
but
biological
age
can
be
set
to
a
different
timer
,
where
elderly
doesn
’
t
mean
what
it
does
now
.
[25]
<>
amma
ba
tsufan
mutum
ba
,
kamar
yadda
ake
gani
a
yanzu
.
[26]
#:
It
sounds
far
-
fetched
,
[27]
<>
Za
a
dauka
wannan
abu
ne
mai
wuyar
gaske
,
[28]
#:
but
our
society
has
already
made
great
strides
towards
that
goal
,
[29]
<>
to
amma
tuni
duniya
ta
fara
gagarumin
kokari
wajen
cimma
wannan
buri
,
[30]
#:
thanks
to
advances
in
medicine
and
improvements
in
healthy
living
.
[31]
<>
ta
hanyar
ci
gaban
da
aka
samu
a
fannin
likitanci
da
kuma
tsarin
rayuwa
mai
inganci
da
jama'a
ke
bi
.
[32]
#:
In
2014
,
for
instance
,
the
United
States
Health
Interview
Survey
reported
that
16
%
of
people
aged
between
50
and
64
were
impaired
every
day
with
chronic
illness
.
[33]
<>
Misali
a
shekara
ta
2014
,
wani
bincike
da
aka
gudanar
kan
harkokin
lafiya
a
Amurka
ya
nuna
cewa
kashi
16
cikin
dari
na
mutanen
da
suka
kai
tsakanin
shekara
50
da
64
,
a
kullum
sukan
yi
fama
da
cutuka
masu
tsanani
iri
daban
-
daban
.
[34]
#:
Three
decades
earlier
that
number
was
23
%.
[35]
<>
Shekara
talatin
baya
yawan
mutanen
da
suke
da
wannan
matsala
a
Amurkar
kashi
23
cikin
dari
ne
,
[36]
#:
In
other
words
,
as
well
as
benefiting
from
longer
lifespans
,
[37]
<>
wato
an
samu
raguwarsu
a
gaba
,
sakamakon
wani
cigaba
.
Wannana
na
nufin
kenan
bayan
samun
tsawon
rayuwa
,
[38]
#:
we
are
also
experiencing
longer
“
healthspans
” –
and
the
latter
is
proving
to
be
even
more
malleable
.
[39]
<>
mutane
na
kuma
yin
rayuwa
mai
tsawo
cikin
koshin
lafiya
akalla
idan
an
kwatanta
da
wadancan
shekarun
.
[40]
#:
To
paraphrase
and
update
a
speech
from
John
F
Kennedy
given
at
the
first
White
House
Conference
on
Ageing
in
1961
,
life
can
indeed
be
added
to
years
,
rather
than
just
years
added
to
life
.
[41]
<>
Wannan
ya
kasance
kamar
yadda
John
F
Kennedy
ya
fada
a
jawabinsa
na
farko
a
kan
tsufa
a
1961
,
a
fadar
gwamnatin
Amurka
,
White
House
,
inda
ya
ce
za
a
iya
kara
rayuwa
a
kan
shekaru
,
maimakon
a
kara
shekaru
a
kan
rayuwa
.
[42]
#:
So
,
what
do
we
need
to
do
to
enhance
the
length
and
quality
of
our
lives
even
more
?
[43]
<>
To
me
ya
kamata
mu
yi
domin
tsawaita
rayuwarmu
da
kuma
tabbatar
da
ingancinta
fiye
da
yadda
take
a
yanzu
?
[44]
#:
Researchers
worldwide
are
pursuing
various
ideas
,
[45]
<>
Masana
kimiyya
a
fadin
duniya
na
kokarin
bin
hanyoyi
daban
-
daban
domin
gano
wannan
sirri
,
[46]
#:
but
for
Mattison
and
colleagues
,
[47]
<>
amma
a
wurin
Mattison
da
abokan
bincikenta
,
[48]
#:
the
answer
is
a
simple
change
in
diet
.
[49]
<>
sirrin
shi
ne
sauya
yanayin
cin
abincinmu
.
[50]
#:
They
believe
that
the
key
to
a
better
old
age
may
be
to
reduce
the
amount
of
food
on
our
plates
,
via
an
approach
called
“
calorie
restriction
”.
[51]
<>
A
wurinsu
sun
yi
amanna
hanyar
samun
ingantacciyar
rayuwa
idan
mutum
ya
tsufa
,
ba
tare
da
ya
rika
fama
da
cutuka
ba
,
ita
ce
rage
yawan
abincin
da
muke
ci
.
[52]
#:
Since
the
early
1930s
,
[53]
<>
Tun
shekarun
farko
-
farko
na
1930
,
[54]
#:
a
30
%
reduction
in
the
amount
of
food
consumed
per
day
has
been
linked
to
longer
,
[55]
<>
bincike
ya
nuna
cewa
ragin
kashi
30
cikin
dari
na
abincin
da
wasu
dabbobi
da
kwari
ke
ci
a
duk
rana
,
a
rayuwarsu
dindindin
yana
sa
rayuwarsu
ta
inganta
kuma
ta
kara
tsawo
.
[56]
#:
more
active
lives
in
worms
,
flies
,
rats
,
mice
,
and
monkeys
.
Across
the
animal
kingdom
,
in
other
words
,
calorie
restriction
has
proven
the
best
remedy
for
the
ravages
of
life
.
[57]
<>
Wadannan
halittu
da
aka
gano
hakan
a
rayuwar
tasu
sun
hada
da
tsutsotsi
da
kudaje
da
beraye
da
birai
.
[58]
#:
And
it
’
s
possible
that
humans
have
just
as
much
to
gain
.
[59]
<>
Kuma
ana
ganin
shi
kansa
dan
adam
idan
ya
bi
wannan
tsari
zai
ci
moriyar
hakan
shi
ma
.
[60]
#:
The
idea
that
what
a
person
eats
influences
their
health
no
doubt
predates
any
historical
accounts
that
remain
today
.
[61]
<>
Maganar
cewa
abin
da
mutum
ke
ci
yana
da
tasiri
a
kan
yanayin
lafiyarsa
,
magana
ce
da
ta
girmi
duk
wani
bincike
na
zamanin
yau
.
[62]
#:
But
,
as
is
often
the
case
for
any
scientific
discipline
,
[63]
<>
Kamar
yadda
abin
yake
a
duk
wani
fage
na
kimiyya
,
[64]
#:
the
first
detailed
accounts
come
from
Ancient
Greece
.
[65]
<>
an
fara
samun
cikakken
bayanin
hakan
ne
daga
lokacin
zamanin
da
na
Girka
.
[66]
#:
Hippocrates
,
one
of
the
first
physicians
to
claim
diseases
were
natural
[67]
<>
Hippocrates
,
daya
daga
cikin
likitoci
na
farko
da
suka
ce
cutuka
abubuwa
ne
na
rayuwa
kamar
komai
[68]
#:
and
not
supernatural
,
[69]
<>
ba
wasu
abubuwa
ba
ne
na
iska
ko
wani
abu
makamancin
haka
,
[70]
#:
observed
that
many
ailments
were
associated
with
gluttony
;
[71]
<>
ya
lura
cewa
cutuka
da
dama
suna
da
alaka
da
cin
abinci
da
yawa
.
[72]
#:
obese
Greeks
tended
to
die
younger
than
slim
Greeks
,
that
was
clear
and
written
down
on
papyrus
.
[73]
<>
Misali
a
zamanin
da
na
Girkawa
mutane
masu
teba
ko
kiba
sun
fi
mutuwa
suna
matasa
a
kan
takwarorinsu
sirara
.
[74]
#:
Spreading
from
this
epicentre
of
science
,
these
ideas
were
adopted
and
adapted
over
the
centuries
.
[75]
<>
To
haka
aka
dauko
wannan
tsari
a
tsawon
shekaru
aru
-
aru
,
[76]
#:
And
at
the
end
of
the
15th
Century
,
[77]
<>
inda
a
karshen
karni
na
15
,
[78]
#:
Alvise
Cornaro
,
an
infirm
aristocrat
[79]
<>
wani
mai
hali
Alvise
Cornaro
,
[80]
#:
from
a
small
village
near
Venice
in
Italy
,
turned
the
prevailing
wisdom
on
its
head
,
and
on
himself
.
[81]
<>
wanda
ke
wani
kauye
a
kusa
da
birnin
Venice
a
Italiya
ya
gwada
tsarin
a
kansa
.
[82]
#:
If
indulgence
was
harmful
,
would
dietary
asceticism
be
helpful
?
To
find
out
,
Cornaro
,
aged
40
,
ate
only
350g
(
12oz
)
of
food
per
day
,
roughly
1000
calories
according
to
recent
estimates
.
[83]
<>
A
lokacin
Cornaro
yana
da
shekara
40
,
ya
rage
yawan
abincin
da
yake
ci
a
kullum
zuwa
gram
350
(
1000
calories
),
[84]
#:
He
ate
bread
,
panatela
or
broth
,
and
eggs
.
[85]
<>
inda
yake
cin
burodi
da
kwai
da
biskit
ko
farfesu
.
[86]
#:
For
meat
he
chose
veal
,
goat
,
beef
,
[87]
<>
Nama
kuwa
ya
zabi
ya
rika
cin
na
akuya
ko
shanu
(
maraki
)
[88]
#:
partridge
,
thrush
,
and
any
poultry
that
was
available
.
[89]
<>
ko
na
kaji
ko
kuma
makwarwa
.
[90]
#:
He
bought
fish
caught
from
the
local
rivers
.
[91]
<>
Kifi
kuwa
yana
saya
ne
daga
hannun
masunta
da
suka
kamo
daga
rafi
.
[92]
#:
Restricted
in
amount
but
not
variety
,
[93]
<>
Cornaro
wanda
ya
rage
yawan
abincin
da
yake
ci
amma
ba
nau'in
abincin
ba
,
[94]
#:
Cornaro
claimed
to
have
achieved
“
perfect
health
”
up
until
his
death
more
than
40
years
later
.
[95]
<>
ya
yi
ikirarin
cewa
ya
samu
kyakkyawar
rayuwa
har
zuwa
mutuwarsa
sama
da
shekara
40
bayan
da
ya
rungumi
wannan
tsari
.
[96]
#:
Although
he
changed
his
birthdate
as
he
aged
,
[97]
<>
Ko
da
yake
ya
sauya
ranar
haihuwarsa
lokacin
da
ya
tsufa
,
[98]
#:
claiming
that
he
had
reached
his
98th
year
,
[99]
<>
inda
ya
ce
ya
kai
shekara
98
,
[100]
#:
it
is
thought
that
he
was
around
84
when
he
died
–
[101]
<>
amma
ana
ganin
yana
wurin
shekara
84
ne
a
lokacin
da
ya
mutu
-
[102]
#:
still
an
impressive
feat
in
the
16th
Century
,
a
time
when
50
or
60
years
old
was
considered
elderly
.
[103]
<>
duk
da
haka
ya
yi
tsawon
rayuwa
sosai
ganin
cewa
a
karni
na
16
ne
lokacin
da
ake
daukar
mai
shekara
50
zuwa
60
a
matsayin
tsoho
.
[104]
#:
Cornaro
was
an
interesting
man
but
his
findings
are
not
to
be
taken
as
fact
by
any
branch
of
science
.
[105]
<>
Tsarin
na
Cornaro
yana
da
ban
sha'awa
amma
kuma
ba
wani
fage
na
kimiyya
da
ya
dauki
abin
da
ya
gano
a
matsayin
hujja
kwakkwara
.
[106]
#:
Even
if
he
was
true
to
his
word
and
did
not
suffer
ill
health
for
nearly
half
a
century
,
[107]
<>
Ko
da
kuwa
kamar
yadda
ya
ce
ya
dade
kuma
bai
yi
fama
da
wata
larura
ko
laulayi
na
tsufa
ba
kusan
tsawon
shekara
50
,
[108]
#:
which
seems
unlikely
,
he
was
a
case
study
of
one
–
[109]
<>
wanda
kuma
abu
ne
mai
wuya
hakan
,
amma
duk
da
haka
za
a
iya
la'akari
da
shi
,
[110]
#:
not
representative
of
humans
as
a
whole
.
[111]
<>
sai
dai
ba
za
a
iya
amfani
da
shi
ba
a
matsayin
misali
na
dukkanin
mutane
.
[112]
#:
But
since
a
foundational
study
in
1935
in
white
rats
,
[113]
<>
Amma
dai
wani
nazari
na
asali
da
aka
yi
a
shekarar
1935
a
kan
fararen
beraye
,
[114]
#:
a
dietary
restriction
of
between
30
-
50
%
[115]
<>
ya
nuna
rage
yawan
abincin
da
suke
ci
da
kusan
tsakanin
kashi
30
zuwa
50
cikin
dari
[116]
#:
has
been
shown
to
extend
lifespan
,
[117]
<>
ya
sa
sun
samu
karin
tsawon
rayuwa
,
[118]
#:
delaying
death
from
age
-
related
disorders
and
disease
.
[119]
<>
ta
hanyar
jinkirta
lokacin
mutuwarsu
daga
laulayi
da
cutuka
na
tsufa
.
[120]
#:
Of
course
,
what
works
for
a
rat
or
any
other
laboratory
organism
might
not
work
for
a
human
.
[121]
<>
To
amma
ba
shakka
ba
lalle
ba
ne
abin
da
ya
yi
aiki
a
kan
bera
ko
wata
dabba
a
ce
ya
yi
a
kan
dan
adam
.
[122]
#:
It
may
sound
obvious
,
but
what
you
choose
to
put
in
your
trolley
can
have
a
profound
effect
on
the
length
and
quality
of
your
life
[123]
<>
Idan
aka
takaita
yawan
abincin
da
wannan
jinsin
birin
yake
ci
yana
samun
tsawon
rayuwa
[124]
#:
Long
-
term
trials
,
following
humans
[125]
<>
Yin
wani
gwaji
na
tsawon
shekaru
a
kan
tare
da
dan
adam
[126]
#:
from
early
adulthood
to
death
,
are
a
rarity
. “
I
don
’
t
see
a
human
study
of
longevity
as
something
that
would
be
a
fundable
research
programme
,”
says
Mattison
.
[127]
<>
tun
daga
farkon
lokacin
da
ya
girma
zuwa
mutum
abu
ne
mai
wahala
idan
ma
har
za
a
iya
in
ji
Mattison
.
[128]
#:
“
Even
if
you
start
humans
at
40
or
50
years
old
,
you
’
re
still
looking
at
potentially
40
or
50
more
years
[[[of]]
study
].”
[129]
<>
Domin
idan
ka
fara
gwaji
da
mutum
yana
tsakanin
shekara
40
zuwa
50
,
kana
da
karin
akalla
wata
shekara
40
ko
50
ko
ma
sama
da
haka
.
[130]
#:
Plus
,
she
adds
,
ensuring
that
extraneous
factors
–
[131]
<>
Ga
kuma
wasu
dabi'u
da
yanayi
na
rayuwar
mutum
da
za
su
iya
shafar
sakamakon
binciken
;
[132]
#:
exercise
,
[133]
<>
misali
motsa
jiki
[134]
#:
smoking
,
[135]
<>
da
shan
taba
[136]
#:
medical
treatments
,
[137]
<>
da
yin
maganin
cutuka
[138]
#:
mental
wellbeing
–
[139]
<>
da
yanayin
lafiyar
kwakwalwa
,
[140]
#:
don
’
t
influence
the
trial
’
s
end
results
is
near
impossible
for
our
socially
and
culturally
complex
species
.
[141]
<>
wadanda
dukka
abubuwa
ne
da
ba
za
ka
iya
raba
mutum
da
su
ba
a
tsawon
wannan
lokaci
da
kake
bincike
a
kansa
.
[142]
#:
That
’
s
why
,
in
the
late
1980s
,
two
independent
long
-
term
trials
–
[143]
<>
Wannan
ne
ya
sa
a
kusan
karshen
shekarun
1980
aka
shirya
gudanar
da
wasu
bincike
guda
biyu
daban
-
daban
na
tsawon
lokaci
.
[144]
#:
one
at
NIA
and
the
other
at
the
University
of
Wisconsin
–
[145]
<>
Daya
a
NIA
daya
kuma
a
Jami'ar
Wisconsin
-
[146]
#:
were
set
up
to
study
calorie
restriction
and
ageing
in
Rhesus
monkeys
.
[147]
<>
inda
aka
jarraba
tsarin
na
rage
yawan
abincin
da
ake
ci
a
kan
birai
jinsin
da
ake
kira
Rhesus
da
Ingilishi
.
[148]
#:
Not
only
do
we
share
93
%
of
our
DNA
with
these
primates
,
[149]
<>
Shi
wannan
jinsin
biri
bayan
kusan
kashi
93
cikin
dari
da
kwayoyin
halittarsa
yake
daidai
da
namu
(
mutane
),
[150]
#:
we
age
in
the
same
way
too
.
[151]
<>
yanayin
tsufanmu
iri
daya
ne
,
yadda
mutum
ke
tankwarawa
(
doro
)
da
sakin
fata
da
tsokar
jiki
da
kuma
furfura
.
[152]
#:
Slowly
,
after
middle
age
(
around
15
years
in
Rhesus
monkeys
)
the
back
starts
to
hunch
,
the
skin
and
muscles
start
to
sag
,
and
,
where
it
still
grows
,
hair
goes
from
gingery
brown
to
grey
.
The
similarities
go
deeper
.
[153]
<>
Kamannin
suna
da
yawa
da
dan
adam
,
yadda
shi
ma
idan
shekaru
sun
ja
mutum
ke
gamuwa
da
matsalar
cutar
daji
ko
ta
sukari
da
cutar
zuciya
.
[154]
#:
In
these
primates
,
the
occurrence
of
cancer
,
diabetes
,
and
heart
disease
increases
in
frequency
and
severity
with
age
. “
They
’
re
an
excellent
model
to
study
ageing
,”
says
Rozalyn
Anderson
,
a
gerontologist
from
the
University
of
Wisconsin
.
[155]
<>
Wannan
nau'in
biri
ya
dace
sosai
a
yi
amfani
da
shi
wajen
nazarin
idan
za
a
kwatanta
da
mutum
in
ji
Rozalyn
Anderson
,
ta
jami'ar
Wisconsin
.
[156]
#:
And
they
’
re
easy
to
control
.
Fed
with
specially
made
biscuits
,
the
diets
of
the
76
monkeys
at
the
University
of
Wisconsin
and
the
121
at
NIA
are
tailored
to
their
age
,
weight
,
and
natural
appetite
.
All
monkeys
receive
the
full
complement
of
nutrients
and
minerals
that
their
bodies
crave
.
It
’
s
just
that
half
of
the
monkeys
,
the
calorie
restricted
(
or
CR
)
group
,
eat
30
%
less
.
[157]
<>
An
gudanar
da
gwajin
rage
yawan
abincin
da
ake
ci
da
kashi
30
cikin
dari
a
kan
irin
wadannan
birran
su
76
a
Jami'ar
Wisconsin
inda
aka
samu
irin
wannan
sakamakon
na
tsawon
rayuwa
.
Ba
tare
da
cutuka
galibi
da
ke
da
alaka
da
tsufa
ba
.
[158]
#:
Take
Sherman
,
a
43
-
year
-
old
monkey
from
NIA
.
[159]
<>
Misali
shi
ne
na
wani
biri
da
ake
kira
Sherman
mai
shekara
43
daga
NIA
.
[160]
#:
Mattison
says
that
since
being
placed
on
the
CR
diet
in
1987
,
aged
16
,
Sherman
hasn
’
t
shown
any
overt
signs
of
hunger
that
are
well
characterised
in
his
species
.
[161]
<>
Mattison
ta
ce
tun
lokacin
da
aka
dora
shi
a
kan
irin
wannan
tsari
na
rage
yawan
abinci
,
kusan
ya
samu
garkuwa
daga
abubuwan
da
ke
da
alaka
da
tsufa
.
[162]
#:
Sherman
is
the
oldest
Rhesus
monkey
ever
recorded
,
nearly
20
years
older
than
the
average
lifespan
for
his
species
in
captivity
.
[163]
<>
A
shekara
20
da
aka
gudanar
da
gwajin
a
kan
wadannan
birrai
kashi
13
cikin
dari
ne
daga
cikinsu
kawai
suka
mutu
a
sanadiyyar
abubuwan
da
suka
shafi
tsufa
.
[164]
#:
As
younger
monkeys
were
developing
diseases
and
dying
,
he
seemed
to
be
immune
to
ageing
.
[165]
<>
Yayin
da
wasu
biran
jinsinsa
wadanda
ba
su
kai
shi
shekaru
ba
suke
kamuwa
da
cutuka
suke
mutuwa
,
shi
kuwa
kusan
ba
ya
tsufa
.
[166]
#:
In
the
ad
libitum
group
,
37
%
had
died
,
[167]
<>
Su
kuwa
birran
da
ba
a
dora
su
a
wannan
tsarin
ba
kashi
37
cikin
dari
ne
suka
mutu
,
[168]
#:
nearly
three
times
as
many
.
[169]
<>
kusan
linki
uku
kenan
na
wadancan
.
[170]
#:
If
ageing
can
be
delayed
,
[171]
<>
To
sai
dai
Anderson
ta
ce
,
idan
har
za
a
iya
jinkirta
tsufa
,
[172]
#:
in
other
words
,
all
of
the
diseases
associated
with
it
will
follow
suit
.
[173]
<>
to
kenan
duk
cutukan
da
ke
da
alaka
da
tsufan
za
su
iya
bin
sahu
,
[174]
#:
“
Going
after
each
disease
one
at
a
time
isn
’
t
going
to
significantly
extend
lifespan
for
people
[175]
<>
to
amma
tunkarar
kowace
cuta
daya
a
lokaci
daya
ba
zai
iya
kara
tsawon
rayuwar
mutum
ba
,
[176]
#:
because
they
’
ll
die
of
something
else
,”
says
Anderson
.
[177]
<>
domin
dai
mutum
zai
iya
mutuwa
a
sanadiyyar
wani
abin
daban
.
[178]
#:
“
If
you
cured
all
cancers
,
[179]
<>
Misali
idan
ka
yi
maganin
cutar
daji
gaba
daya
,
[180]
#:
you
wouldn
’
t
offset
death
[181]
<>
hakan
ba
yana
nufin
ka
yi
maganin
mutuwa
[182]
#:
due
to
cardiovascular
disease
,
[183]
<>
a
sanadiyyar
cutar
bugun
zuciya
ba
[184]
#:
or
dementia
,
[185]
<>
ko
cutar
kwakwalwa
ta
mantuwa
ba
.
[186]
#:
or
diabetes
-
associated
disorders
.
[187]
<>
ko
cutar
sukari
[188]
#:
Whereas
if
you
go
after
ageing
[189]
<>
To
amma
a
daya
bangaren
idan
ka
yi
maganin
tsufa
[190]
#:
you
can
offset
the
lot
in
one
go
.”
[191]
<>
hakan
zai
kasance
ka
yi
maganin
dukkanin
sauran
matsalolin
(
cutuka
)
a
lokaci
daya
.
[192]
Last modified
18 August 2017
Contents
Back to top
Contents
1
#:
The secret to a long and healthy life? Eat less [1] <> Ka san sirrin samun rayuwa mai tsawo? Cin abinci kadan [2]
2
#:
Permanently cutting the daily calories you consume may turn out to have a profound effect on your future life, [3] <> Rage yawan abincin da kake ci a kullum zai iya yin babban tasiri a rayuwarka, har ka samu tsawon rayuwa, [4]
3
#:
according to some tantalising scientific studies. [5] <> kamar yadda wadansu nazarce-nazarce masu dadi na kimiyya suka tabbatar. [6]
4
#:
In a restaurant setting sometime in the not-too distant future, a man and a woman are on their first date. [7] <> Wani mutum da wata mata sun shirya zamansu na tattaunawar masoya na farko a wani babban wurin cin abinci. [8]
5
#:
The man is 33, he says, has been single for most of those years, [9] <> Mutumin mai shekara 33, ya sheda wa matar bai taba yin aure ba kuma duk kusan tsawon shekarun nan ba shi da ko wata budurwa, [10]
6
#:
and, although he doesn’t mention it, knows he is looking to settle down and have a family. [11] <> kuma ko da yake bai fada ba, amma ya san cewa an san yana neman yin aure ne ya samu iyali. [12]
7
#:
The woman replies that she is 52, has been married, divorced, [13] <> A nata bangaren matar ta gaya masa cewa shekararta 52, ta yi aure amma, auren ya mutu, [14]
8
#:
and has children in their early 20s. [15] <> kuma tana da 'ya'ya da suka dan zarta shekara 20. [16]
9
#:
He had no idea – [17] <> Mutumin ba shi da wata masaniya, [18]
10
#:
she looked his age, or younger. [19] <> amma yana ganin matar kusan sa'arsa ce ko ma ya girme ta. [20]
11
#:
This is a dream of Julie Mattison from the National Institute on Ageing (NIA) in the United States. [21] <> To wannan shi ne burin Julie Mattison ta cibiyar nazari a kan girman mutane ta Amurka( National Institute on Ageing (NIA)). [22]
12
#:
She envisions a time when chronological age ticks by with every year, [23] <> Ta yi fatan samun wani lokaci da za gano hanyar da shekarun mutum za su zama shekaru ne kawai a baki, [24]
13
#:
but biological age can be set to a different timer, where elderly doesn’t mean what it does now. [25] <> amma ba tsufan mutum ba, kamar yadda ake gani a yanzu. [26]
14
#:
It sounds far-fetched, [27] <> Za a dauka wannan abu ne mai wuyar gaske, [28]
15
#:
but our society has already made great strides towards that goal, [29] <> to amma tuni duniya ta fara gagarumin kokari wajen cimma wannan buri, [30]
16
#:
thanks to advances in medicine and improvements in healthy living. [31] <> ta hanyar ci gaban da aka samu a fannin likitanci da kuma tsarin rayuwa mai inganci da jama'a ke bi. [32]
17
#:
In 2014, for instance, the United States Health Interview Survey reported that 16% of people aged between 50 and 64 were impaired every day with chronic illness. [33] <> Misali a shekara ta 2014, wani bincike da aka gudanar kan harkokin lafiya a Amurka ya nuna cewa kashi 16 cikin dari na mutanen da suka kai tsakanin shekara 50 da 64, a kullum sukan yi fama da cutuka masu tsanani iri daban-daban. [34]
18
#:
Three decades earlier that number was 23%. [35] <> Shekara talatin baya yawan mutanen da suke da wannan matsala a Amurkar kashi 23 cikin dari ne, [36]
19
#:
In other words, as well as benefiting from longer lifespans, [37] <> wato an samu raguwarsu a gaba, sakamakon wani cigaba. Wannana na nufin kenan bayan samun tsawon rayuwa, [38]
20
#:
we are also experiencing longer “healthspans” – and the latter is proving to be even more malleable. [39] <> mutane na kuma yin rayuwa mai tsawo cikin koshin lafiya akalla idan an kwatanta da wadancan shekarun. [40]
21
#:
To paraphrase and update a speech from John F Kennedy given at the first White House Conference on Ageing in 1961, life can indeed be added to years, rather than just years added to life. [41] <> Wannan ya kasance kamar yadda John F Kennedy ya fada a jawabinsa na farko a kan tsufa a 1961, a fadar gwamnatin Amurka, White House, inda ya ce za a iya kara rayuwa a kan shekaru, maimakon a kara shekaru a kan rayuwa. [42]
22
#:
So, what do we need to do to enhance the length and quality of our lives even more? [43] <> To me ya kamata mu yi domin tsawaita rayuwarmu da kuma tabbatar da ingancinta fiye da yadda take a yanzu? [44]
23
#:
Researchers worldwide are pursuing various ideas, [45] <> Masana kimiyya a fadin duniya na kokarin bin hanyoyi daban-daban domin gano wannan sirri, [46]
24
#:
but for Mattison and colleagues, [47] <> amma a wurin Mattison da abokan bincikenta, [48]
25
#:
the answer is a simple change in diet. [49] <> sirrin shi ne sauya yanayin cin abincinmu. [50]
26
#:
They believe that the key to a better old age may be to reduce the amount of food on our plates, via an approach called “calorie restriction”. [51] <> A wurinsu sun yi amanna hanyar samun ingantacciyar rayuwa idan mutum ya tsufa, ba tare da ya rika fama da cutuka ba, ita ce rage yawan abincin da muke ci. [52]
27
#:
Since the early 1930s, [53] <> Tun shekarun farko-farko na 1930, [54]
28
#:
a 30% reduction in the amount of food consumed per day has been linked to longer, [55] <> bincike ya nuna cewa ragin kashi 30 cikin dari na abincin da wasu dabbobi da kwari ke ci a duk rana, a rayuwarsu dindindin yana sa rayuwarsu ta inganta kuma ta kara tsawo. [56]
29
#:
more active lives in worms, flies, rats, mice, and monkeys. Across the animal kingdom, in other words, calorie restriction has proven the best remedy for the ravages of life. [57] <> Wadannan halittu da aka gano hakan a rayuwar tasu sun hada da tsutsotsi da kudaje da beraye da birai. [58]
30
#:
And it’s possible that humans have just as much to gain. [59] <> Kuma ana ganin shi kansa dan adam idan ya bi wannan tsari zai ci moriyar hakan shi ma. [60]
31
#:
The idea that what a person eats influences their health no doubt predates any historical accounts that remain today. [61] <> Maganar cewa abin da mutum ke ci yana da tasiri a kan yanayin lafiyarsa, magana ce da ta girmi duk wani bincike na zamanin yau. [62]
32
#:
But, as is often the case for any scientific discipline, [63] <> Kamar yadda abin yake a duk wani fage na kimiyya, [64]
33
#:
the first detailed accounts come from Ancient Greece. [65] <> an fara samun cikakken bayanin hakan ne daga lokacin zamanin da na Girka. [66]
34
#:
Hippocrates, one of the first physicians to claim diseases were natural [67] <> Hippocrates, daya daga cikin likitoci na farko da suka ce cutuka abubuwa ne na rayuwa kamar komai [68]
35
#:
and not supernatural, [69] <> ba wasu abubuwa ba ne na iska ko wani abu makamancin haka, [70]
36
#:
observed that many ailments were associated with gluttony; [71] <> ya lura cewa cutuka da dama suna da alaka da cin abinci da yawa. [72]
37
#:
obese Greeks tended to die younger than slim Greeks, that was clear and written down on papyrus. [73] <> Misali a zamanin da na Girkawa mutane masu teba ko kiba sun fi mutuwa suna matasa a kan takwarorinsu sirara. [74]
38
#:
Spreading from this epicentre of science, these ideas were adopted and adapted over the centuries. [75] <> To haka aka dauko wannan tsari a tsawon shekaru aru-aru, [76]
39
#:
And at the end of the 15th Century, [77] <> inda a karshen karni na 15, [78]
40
#:
Alvise Cornaro, an infirm aristocrat [79] <> wani mai hali Alvise Cornaro, [80]
41
#:
from a small village near Venice in Italy, turned the prevailing wisdom on its head, and on himself. [81] <> wanda ke wani kauye a kusa da birnin Venice a Italiya ya gwada tsarin a kansa. [82]
42
#:
If indulgence was harmful, would dietary asceticism be helpful? To find out, Cornaro, aged 40, ate only 350g (12oz) of food per day, roughly 1000 calories according to recent estimates. [83] <> A lokacin Cornaro yana da shekara 40, ya rage yawan abincin da yake ci a kullum zuwa gram 350 (1000 calories), [84]
43
#:
He ate bread, panatela or broth, and eggs. [85] <> inda yake cin burodi da kwai da biskit ko farfesu. [86]
44
#:
For meat he chose veal, goat, beef, [87] <> Nama kuwa ya zabi ya rika cin na akuya ko shanu ( maraki) [88]
45
#:
partridge, thrush, and any poultry that was available. [89] <> ko na kaji ko kuma makwarwa. [90]
46
#:
He bought fish caught from the local rivers. [91] <> Kifi kuwa yana saya ne daga hannun masunta da suka kamo daga rafi. [92]
47
#:
Restricted in amount but not variety, [93] <> Cornaro wanda ya rage yawan abincin da yake ci amma ba nau'in abincin ba, [94]
48
#:
Cornaro claimed to have achieved “perfect health” up until his death more than 40 years later. [95] <> ya yi ikirarin cewa ya samu kyakkyawar rayuwa har zuwa mutuwarsa sama da shekara 40 bayan da ya rungumi wannan tsari. [96]
49
#:
Although he changed his birthdate as he aged, [97] <> Ko da yake ya sauya ranar haihuwarsa lokacin da ya tsufa, [98]
50
#:
claiming that he had reached his 98th year, [99] <> inda ya ce ya kai shekara 98, [100]
51
#:
it is thought that he was around 84 when he died – [101] <> amma ana ganin yana wurin shekara 84 ne a lokacin da ya mutu- [102]
52
#:
still an impressive feat in the 16th Century, a time when 50 or 60 years old was considered elderly. [103] <> duk da haka ya yi tsawon rayuwa sosai ganin cewa a karni na 16 ne lokacin da ake daukar mai shekara 50 zuwa 60 a matsayin tsoho. [104]
53
#:
Cornaro was an interesting man but his findings are not to be taken as fact by any branch of science. [105] <> Tsarin na Cornaro yana da ban sha'awa amma kuma ba wani fage na kimiyya da ya dauki abin da ya gano a matsayin hujja kwakkwara. [106]
54
#:
Even if he was true to his word and did not suffer ill health for nearly half a century, [107] <> Ko da kuwa kamar yadda ya ce ya dade kuma bai yi fama da wata larura ko laulayi na tsufa ba kusan tsawon shekara 50, [108]
55
#:
which seems unlikely, he was a case study of one – [109] <> wanda kuma abu ne mai wuya hakan, amma duk da haka za a iya la'akari da shi, [110]
56
#:
not representative of humans as a whole. [111] <> sai dai ba za a iya amfani da shi ba a matsayin misali na dukkanin mutane. [112]
57
#:
But since a foundational study in 1935 in white rats, [113] <> Amma dai wani nazari na asali da aka yi a shekarar 1935 a kan fararen beraye, [114]
58
#:
a dietary restriction of between 30-50% [115] <> ya nuna rage yawan abincin da suke ci da kusan tsakanin kashi 30 zuwa 50 cikin dari [116]
59
#:
has been shown to extend lifespan, [117] <> ya sa sun samu karin tsawon rayuwa, [118]
60
#:
delaying death from age-related disorders and disease. [119] <> ta hanyar jinkirta lokacin mutuwarsu daga laulayi da cutuka na tsufa. [120]
61
#:
Of course, what works for a rat or any other laboratory organism might not work for a human. [121] <> To amma ba shakka ba lalle ba ne abin da ya yi aiki a kan bera ko wata dabba a ce ya yi a kan dan adam. [122]
62
#:
It may sound obvious, but what you choose to put in your trolley can have a profound effect on the length and quality of your life [123] <> Idan aka takaita yawan abincin da wannan jinsin birin yake ci yana samun tsawon rayuwa [124]
63
#:
Long-term trials, following humans [125] <> Yin wani gwaji na tsawon shekaru a kan tare da dan adam [126]
64
#:
from early adulthood to death, are a rarity. “I don’t see a human study of longevity as something that would be a fundable research programme,” says Mattison. [127] <> tun daga farkon lokacin da ya girma zuwa mutum abu ne mai wahala idan ma har za a iya in ji Mattison. [128]
65
#:
“Even if you start humans at 40 or 50 years old, you’re still looking at potentially 40 or 50 more years [[[of]] study].” [129] <> Domin idan ka fara gwaji da mutum yana tsakanin shekara 40 zuwa 50, kana da karin akalla wata shekara 40 ko 50 ko ma sama da haka. [130]
66
#:
Plus, she adds, ensuring that extraneous factors – [131] <> Ga kuma wasu dabi'u da yanayi na rayuwar mutum da za su iya shafar sakamakon binciken; [132]
67
#:
exercise, [133] <> misali motsa jiki [134]
68
#:
smoking, [135] <> da shan taba [136]
69
#:
medical treatments, [137] <> da yin maganin cutuka [138]
70
#:
mental wellbeing – [139] <> da yanayin lafiyar kwakwalwa, [140]
71
#:
don’t influence the trial’s end results is near impossible for our socially and culturally complex species. [141] <> wadanda dukka abubuwa ne da ba za ka iya raba mutum da su ba a tsawon wannan lokaci da kake bincike a kansa. [142]
72
#:
That’s why, in the late 1980s, two independent long-term trials – [143] <> Wannan ne ya sa a kusan karshen shekarun 1980 aka shirya gudanar da wasu bincike guda biyu daban-daban na tsawon lokaci. [144]
73
#:
one at NIA and the other at the University of Wisconsin – [145] <> Daya a NIA daya kuma a Jami'ar Wisconsin- [146]
74
#:
were set up to study calorie restriction and ageing in Rhesus monkeys. [147] <> inda aka jarraba tsarin na rage yawan abincin da ake ci a kan birai jinsin da ake kira Rhesus da Ingilishi. [148]
75
#:
Not only do we share 93% of our DNA with these primates, [149] <> Shi wannan jinsin biri bayan kusan kashi 93 cikin dari da kwayoyin halittarsa yake daidai da namu (mutane), [150]
76
#:
we age in the same way too. [151] <> yanayin tsufanmu iri daya ne, yadda mutum ke tankwarawa (doro) da sakin fata da tsokar jiki da kuma furfura. [152]
77
#:
Slowly, after middle age (around 15 years in Rhesus monkeys) the back starts to hunch, the skin and muscles start to sag, and, where it still grows, hair goes from gingery brown to grey. The similarities go deeper. [153] <> Kamannin suna da yawa da dan adam, yadda shi ma idan shekaru sun ja mutum ke gamuwa da matsalar cutar daji ko ta sukari da cutar zuciya. [154]
78
#:
In these primates, the occurrence of cancer, diabetes, and heart disease increases in frequency and severity with age. “They’re an excellent model to study ageing,” says Rozalyn Anderson, a gerontologist from the University of Wisconsin. [155] <> Wannan nau'in biri ya dace sosai a yi amfani da shi wajen nazarin idan za a kwatanta da mutum in ji Rozalyn Anderson, ta jami'ar Wisconsin. [156]
79
#:
And they’re easy to control. Fed with specially made biscuits, the diets of the 76 monkeys at the University of Wisconsin and the 121 at NIA are tailored to their age, weight, and natural appetite. All monkeys receive the full complement of nutrients and minerals that their bodies crave. It’s just that half of the monkeys, the calorie restricted (or CR) group, eat 30% less. [157] <> An gudanar da gwajin rage yawan abincin da ake ci da kashi 30 cikin dari a kan irin wadannan birran su 76 a Jami'ar Wisconsin inda aka samu irin wannan sakamakon na tsawon rayuwa. Ba tare da cutuka galibi da ke da alaka da tsufa ba. [158]
80
#:
Take Sherman, a 43-year-old monkey from NIA. [159] <> Misali shi ne na wani biri da ake kira Sherman mai shekara 43 daga NIA. [160]
81
#:
Mattison says that since being placed on the CR diet in 1987, aged 16, Sherman hasn’t shown any overt signs of hunger that are well characterised in his species. [161] <> Mattison ta ce tun lokacin da aka dora shi a kan irin wannan tsari na rage yawan abinci, kusan ya samu garkuwa daga abubuwan da ke da alaka da tsufa. [162]
82
#:
Sherman is the oldest Rhesus monkey ever recorded, nearly 20 years older than the average lifespan for his species in captivity. [163] <> A shekara 20 da aka gudanar da gwajin a kan wadannan birrai kashi 13 cikin dari ne daga cikinsu kawai suka mutu a sanadiyyar abubuwan da suka shafi tsufa. [164]
83
#:
As younger monkeys were developing diseases and dying, he seemed to be immune to ageing. [165] <> Yayin da wasu biran jinsinsa wadanda ba su kai shi shekaru ba suke kamuwa da cutuka suke mutuwa, shi kuwa kusan ba ya tsufa. [166]
84
#:
In the ad libitum group, 37% had died, [167] <> Su kuwa birran da ba a dora su a wannan tsarin ba kashi 37 cikin dari ne suka mutu, [168]
85
#:
nearly three times as many. [169] <> kusan linki uku kenan na wadancan. [170]
86
#:
If ageing can be delayed, [171] <> To sai dai Anderson ta ce, idan har za a iya jinkirta tsufa, [172]
87
#:
in other words, all of the diseases associated with it will follow suit. [173] <> to kenan duk cutukan da ke da alaka da tsufan za su iya bin sahu, [174]
88
#:
“Going after each disease one at a time isn’t going to significantly extend lifespan for people [175] <> to amma tunkarar kowace cuta daya a lokaci daya ba zai iya kara tsawon rayuwar mutum ba, [176]
89
#:
because they’ll die of something else,” says Anderson. [177] <> domin dai mutum zai iya mutuwa a sanadiyyar wani abin daban. [178]
90
#:
“If you cured all cancers, [179] <> Misali idan ka yi maganin cutar daji gaba daya, [180]
91
#:
you wouldn’t offset death [181] <> hakan ba yana nufin ka yi maganin mutuwa [182]
92
#:
due to cardiovascular disease, [183] <> a sanadiyyar cutar bugun zuciya ba [184]
93
#:
or dementia, [185] <> ko cutar kwakwalwa ta mantuwa ba. [186]
94
#:
or diabetes-associated disorders. [187] <> ko cutar sukari [188]
95
#:
Whereas if you go after ageing [189] <> To amma a daya bangaren idan ka yi maganin tsufa [190]
96
#:
you can offset the lot in one go.” [191] <> hakan zai kasance ka yi maganin dukkanin sauran matsalolin (cutuka) a lokaci daya. [192]
bbchausa verticals/070 the-secret-to-a-long-and-healthy-life-eat-less
From HausaDictionary.com | Hausa English Translations