More actions
No edit summary |
No edit summary |
||
Line 1: | Line 1: | ||
Ɓ ɓƊɗƘƙƳƴ | |||
'''Notes to self''' | '''Notes to self''' | ||
* Special characters reference: Ɓ ɓ Ɗ ɗ Ƙ ƙ Ƴ ƴ | * Special characters reference: Ɓ ɓ Ɗ ɗ Ƙ ƙ Ƴ ƴ | ||
Line 9: | Line 9: | ||
* replace nowiki tags, check http://blog.rowbory.co.uk/wp-content/uploads/2012/10/Full-Dictionary.doc | * replace nowiki tags, check http://blog.rowbory.co.uk/wp-content/uploads/2012/10/Full-Dictionary.doc | ||
* Transfer and archive to http://hausadictionary.com/sandbox1 | * Transfer and archive to http://hausadictionary.com/sandbox1 | ||
==[[cama]]== | |||
<abbr title="feminine gender"><i>f</i></abbr>[[Category:Feminine gender Hausa nouns]] | |||
# ragowar ruwan da aka dafa wani ganye da shi. <> left over water/liquid after cooking leaves. | |||
==[[Cakir]], [[cakir]]== | |||
<nowiki>==Proper Noun==</nowiki> | |||
{{suna|Cakir|Cakirai}} | |||
<abbr title="feminine gender"><i>f</i></abbr>[[Category:Feminine gender Hausa nouns]] / <abbr title="masculine gender"><i>m</i></abbr>[[Category:Masculine gender Hausa nouns]] | |||
# wata [[ƙabila]] a jihar Bendel ko Ribas a Nijeriya. <> a [[tribe]] out of the Bendel and Rivers region in Nigeria. | |||
# wani irin [[tsuntsu]]. <> a type of [[bird]]. | |||
# wata irin tabarmar da ake kira [[tafin giwa]] ko [[cibiyar-kura]] ko [[wundi]]. | |||
# wata irin atamfa ta ƙasashen waje. <> a foreign piece of cloth. | |||
==[[cakirya]]== | |||
<nowiki>==Noun==</nowiki> | |||
<abbr title="feminine gender"><i>f</i></abbr>[[Category:Feminine gender Hausa nouns]] | |||
# wata irin [[caca]]. <> a type of [[gambling]] game. {{syn|cacar gujiya}} | |||
==[[cakkyace]]== | |||
# [[cakaura]] | |||
# {n.m.} (Kats.) = [[lalajo]] q.v. | |||
==[[cako]]== | |||
#{{past participle of|caka}} <> [[poked]], [[stabbed]], [[struck]]. | |||
#I. [ca/ko"] = [[caɓula]] [[gemu]] q.v. {{syn|cakwaf}} | |||
#II. [ca/"ko/+] (Z.) = [[tsako]] q.v. | |||
==[[cakoni]]== | |||
# [[cakwali]] | |||
==[[cakuɓa]]== | |||
<nowiki>==Verb==</nowiki> | |||
[[cakuɓa]] | [[cakuɓe]] | [[cakuɓo]] | [[cakuɓu]] | |||
# [[hautsina]], [[cakuɗa]] | |||
## ''an '''cakuɓa''' shinkafa da mai.'' | |||
## ''ya '''cakuɓa''' magana.'' | |||
## ''yaro ya '''cakuɓa''' abinci.'' | |||
==[[cakuɗa]]== | |||
<nowiki>==Verb==</nowiki> | |||
[[cakuɗa]] | [[cakuɗe]] | [[cakuɗo]] | [[cakuɗu]] | |||
# [[hautsina]], [[cakuɓa]], [[cakula]], [[cakuma]], [[cakuta]]. | |||
==[[cakuleti]]== | |||
<nowiki>==Noun==</nowiki> | |||
{{suna|cakuleti|none}} | |||
{{noun|chocolate}} | |||
<abbr title="masculine gender"><i>m</i></abbr>[[Category:Masculine gender Hausa nouns]] | |||
# wata irin [[alawa]] mai taushi wadda Turawa suka zo da ita. | |||
# {{other spelling of|cakulet}} | |||
==[[cakulkuli]]== | |||
<nowiki>==Noun==</nowiki> | |||
{{suna|cakulkuli|cakulkulai}} | |||
{{noun|tickle}} | |||
[[File:Laughter by David Shankbone.jpg|200px|thumb|Someone being [[tickled]]]] | |||
<abbr title="masculine gender"><i>m</i></abbr>[[Category:Masculine gender Hausa nouns]] | |||
# [[tickling]] the [[armpits]] to induce a laugh out of someone. <> taɓa [[hamata]]r mutum (mafi yawanci yara) ko wuyansa kwiɓinsa don a sa shi dariya. {{syn|ƙyalƙyala|cancakwato}} | |||
{{-}} | |||
==[[tickle]]== | |||
<nowiki>== Verb ==</nowiki> | |||
{{verb|tickl|e}} | |||
[[File:Laughter by David Shankbone.jpg|200px|thumb|Someone being tickled]] | |||
# {{transitive verb}} When you '''tickle''' [[someone]], you [[touch]] them in a [[way]] that [[makes]] them [[laugh]]. <> yi wa yaro [[cakulkuli]], sa shi [[ƙyalƙyala]] ko [[cancakwato]]. [[sosa]] [[kunne]] | |||
#: ''He '''tickled''' Nancy's tummy, and she started to giggle.'' | |||
#: ''they '''tickle''' the ears of their flocks by watering down Jehovah’s moral standards. <> suke '''sosa kunnuwan''' tumakinsu ta wajen rage muhimmancin mizanan dabi’a na Jehovah. [https://glosbe.com/en/ha/tickle]'' | |||
{{-}} | |||
<nowiki>== Noun ==</nowiki> | |||
{{noun}} | |||
# The [[act]] of [[tickling]]. <> taɓa hamatar mutum (mafi yawanci yara) ko wuyansa kwiɓinsa don a sa shi dariya. | |||
==[[cakuloto-kuloto]]== | |||
<nowiki>==Noun==</nowiki> | |||
<abbr title="masculine gender"><i>m</i></abbr>[[Category:Masculine gender Hausa nouns]] | |||
# wani irin wasan yara. <> a kid's game. | |||
==[[cakuma]]== | |||
{{also|cakuɗa}} | |||
<nowiki>==Verb==</nowiki> | |||
# kama ko riƙe mutum ko wani abu. <> grabbing or holding a person or object. | |||
==[[cakuna]]== | |||
<nowiki>==Verb==</nowiki> | |||
[[cakuna]] | [[cakune]] | [[cakuno]] | [[cakuni]] | |||
# to [[tease]] or [[provoke]]. <> [[tsokana]]. | |||
==[[cakura]], [[cakuri]]== | |||
<nowiki>==Noun==</nowiki> | |||
<abbr title="feminine gender"><i>f</i></abbr>[[Category:Feminine gender Hausa nouns]] | |||
# [ca/kura/] {n.f.}. A short, slight woman. (The masc. <abbr title="masculine gender"><i>m</i></abbr>[[Category:Masculine gender Hausa nouns]] [[cakuri]] is rare.) <> gajeren mutum mara kauri. {{syn|cakurkur|cakura|cakur-cakur|camayo}} | |||
# [[cilakowa]]. | |||
==[[cakurkur]]== | |||
# kalma mai nuna gajarta da sirantakar mutum. <> expresses [[shortness]]. | |||
## ''Ka ga mutumin nan '''cakurkur''' da shi. <> Have you seen that dude, he is so '''[[short]]'''.'' | |||
{{also|cakurkuri|cakuri}} | |||
==[[cakurkuri]]== | |||
<nowiki>==Adjective==</nowiki> | |||
[[cakurkuri]] = <abbr title="masculine gender"><i>m</i></abbr>[[Category:Masculine gender Hausa nouns]] | [[cakurkura]] = <abbr title="feminine gender"><i>f</i></abbr> | |||
# A short, slight person. <> gajeren mutum mara kauri. {{syn|cakuri|cakurkur}} | |||
==[[cakwa]]== | |||
<nowiki>==Noun==</nowiki> | |||
<abbr title="feminine gender"><i>f</i></abbr>[[Category:Feminine gender Hausa nouns]] | |||
# [[matsattsaku]] <> [cakwa/] {n.f.; no pl.}. [[leech]]. (= matsattsaku.) | |||
==[[cakwaikwaiwa]]== | |||
<nowiki>==Noun==</nowiki> | |||
<abbr title="feminine gender"><i>f</i></abbr>[[Category:Feminine gender Hausa nouns]] | |||
# baƙin tsuntsu mai yawan kuka. <> a noisy black bird. | |||
# A [[starling]]. (Vide [[babbak'a]].) | |||
# A [[loquacious]] person. <> mutum mai yawan surutu. {{syn|cancakwato}} | |||
==[[cakwal]]== | |||
# kalma mai nuna jagwalgwalewar abu. | |||
## ''Idon ya yi '''cakwal''' da kwantsa. {{syn|cakwal-cakwal|cakwali}} | |||
==[[cakwali]]== | |||
<nowiki>==Noun 1==</nowiki> | |||
I. [cakwa/li/] {n.<abbr title="masculine gender"><i>m</i></abbr>[[Category:Masculine gender Hausa nouns]].}. (Z.) | |||
# Garrulity. | |||
# Loud-voiced wrangling. | |||
# Repeated upgraiding / one-upping of a person in front of others. | |||
# yawan surutu. <> being [[loquacious]]. {{syn|rakaɗi}} | |||
<nowiki>==Noun 2==</nowiki> | |||
II. [ca"kwa"li/+] {n.<abbr title="masculine gender"><i>m</i></abbr>[[Category:Masculine gender Hausa nouns]].}. | |||
# ido ya yi '''cakwali''' <> the eye is in a very purulent condition. (= [[cakwalkwali]].) mai-cakwalin ido, the owner of such an eye. | |||
# hanya ta yi '''cakwali''' <> the road is very muddy. (= [[cakwalkwalo]].) | |||
# (Kats.) A cover for the mouth of a quiver. | |||
{{also|cakwal}} | |||
==[[cakwalkwale]]== | |||
# [[caɓe]]. | |||
==[[cakwalo]]== | |||
<nowiki>==Noun==</nowiki> | |||
<abbr title="masculine gender"><i>m</i></abbr>[[Category:Masculine gender Hausa nouns]] | |||
# mudannabi. | |||
# wata irin [[jaka]] ta kaba. <> A [[bag]] made from the leaves of [[kaba]]. | |||
==[[cakwat]]== | |||
# kalma mai nuna ƙanƙantar abu. <> emphasizes [[smallness]]. | |||
## ''ɗan yaro ne '''cakwat''' da shi. <> he is a '''small''' lad.'' | |||
==[[calamo]]== | |||
<nowiki>==Noun==</nowiki> | |||
<abbr title="masculine gender"><i>m</i></abbr>[[Category:Masculine gender Hausa nouns]] | |||
# cin bakin rijiya wanda ake yi mai hana ƙasa zuba cikin rijiya. <> [calamo/] {n.m.}. (G.) A devoce of rope or sticks coiled round the side of a water-hole to prevent earth falling down into the water. | |||
==[[cali]]== | |||
<nowiki>==Noun==</nowiki> | |||
<abbr title="masculine gender"><i>m</i></abbr>[[Category:Masculine gender Hausa nouns]] | |||
# A net-work bag. A mesh bag. <> wani abu raga-gaga wanda ake saka tuluna ko ƙore d.s. a ɗora wa jaki. | |||
# A person who is always making [[excuses]]. <> mutum mai yawan bayar da [[uzuri]]. | |||
# Cooked skin of porcupine. (= [[tauro]].) | |||
# mutum mai ban dariya. (pl. = [[cali-cali]]) <> a [[comic]], [[comedian]], [[jokester]], someone [[humorous]]. | |||
==[[cali-cali]]== | |||
<nowiki>==Noun==</nowiki> | |||
<abbr title="masculine gender"><i>m</i></abbr>[[Category:Masculine gender Hausa nouns]] | |||
# (Kats.) Two or more persons lifting or carrying a load, e.g. a large bag of corn, between them. (= tatakoro.) | |||
# wani irin wasa da yara biyu kan hau bayan yaro ɗaya ta riƙe ƙafafuwan junansu kamar an ɗora [[cali]] a bayan jaki. | |||
# {{plural of|cali}} | |||
==[[camai]]== | |||
<nowiki>==Adverb==</nowiki> | |||
# kalma mai nuna tsananin tsamin abu ko ƙanƙantarsa. <> {adv.}. Emphasizes acidity or sourness. e.g. | |||
## ''yina da tsami '''camai'''.'' | |||
## ''furar nan ta yi tsami '''camai'''.'' | |||
# {n.m.}. Being small-made and cute. e.g. | |||
## ''mutum ne '''camai''' da shi.'' | |||
==[[camancamantu]]== | |||
# [[surutu]] | |||
==[[camaya]]== | |||
# [[gauraya]] | |||
==[[camayo]]== | |||
<abbr title="feminine gender"><i>f</i></abbr>[[Category:Feminine gender Hausa nouns]] / <abbr title="masculine gender"><i>m</i></abbr>[[Category:Masculine gender Hausa nouns]] | |||
# gajeren mutum maras kauri. {{syn|cakurkur}} | |||
==[[cambas-cambas]]== | |||
# kalma mai nuna hargitsewar abu. <> describes how messy and out of order something is. | |||
==[[camɓala]]== | |||
<nowiki>==Verb==</nowiki> | |||
[[camɓala]] | [[camɓalo]] | |||
# [[caɓa]] <> to make sloppy tuwo. (=(Kats.) tsam'bala; (Z.) tsam'bula.) | |||
## ''Audu ya '''camɓala''' magana. <> Audu spoke foolishly.'' | |||
<nowiki>==Noun==</nowiki> | |||
<abbr title="feminine gender"><i>f</i></abbr>[[Category:Feminine gender Hausa nouns]] | |||
# zabgegiyar yarinya. <> {n.f.}. A big-made, full-figured girl. {{syn|daluma}} | |||
==[[cambala]], [[camb'ala]], [[cam'bala]]== | |||
#REDIRECT [[camɓala]] | |||
==[[camɓale]]== | |||
# [[kwamɓale]] | |||
==[[camɓaleliya]]== | |||
<nowiki>==Noun==</nowiki> | |||
<abbr title="feminine gender"><i>f</i></abbr>[[Category:Feminine gender Hausa nouns]] | |||
# [[yarinya]] [[kyakkyawa]] [[zabgegiya]]. <> a beautiful full-figured woman. {{syn|camɓala}} | |||
==[[camfa]]== | |||
<nowiki>==Verb==</nowiki> | |||
# I. {v.tr.2c}. Consider good- or evil-omened. e.g. | |||
## ''an '''camfa''' wannan doki <> this horse is considered good- or evil-omened'' (the meaning being made clear by the context). | |||
# amincewa da afkuwar abu ta hanyar jahilci. | |||
## ''mutane sun '''camfa''' cewar idan an ji kukan mujiya, to an yi mutuwa a gidan maƙwafta ko wani wuri.'' | |||
## ''an '''camfa''' cewa idan an ga tauraruwa mai wutsiya to wata babbar masifa za ta auku.'' | |||
==[[cancak]]== | |||
# [ca"nca+k] {adv.}. Completely. e.g. sun tashi cancak, they have all gone away. <> kalma mai nuna yin wani abu kacokan ko gabadaya. | |||
==[[cancakwato]]== | |||
<nowiki>==Noun==</nowiki> | |||
<abbr title="masculine gender"><i>m</i></abbr>[[Category:Masculine gender Hausa nouns]] | |||
# a [[loquacious]] person. <> mutum mai suruto. {{syn|cakwaikwaiwa}} | |||
# [[maƙalƙalewa]] ko nane wa abu. | |||
# [[cakulkuli]] <> [[tickle]], [[tickling]]. | |||
==[[cancamno]]== | |||
# [[juce]] | |||
==[[cancana]]== | |||
<nowiki>==Verb==</nowiki> | |||
# gutsura abu kucin-kucin. | |||
# Look well after and care for a thing (e.g. a horse). | |||
==[[cancana kwanika]], [[cancana-kwanika]]== | |||
<nowiki>==Noun==</nowiki> | |||
<abbr title="masculine gender"><i>m</i></abbr>[[Category:Masculine gender Hausa nouns]] | |||
# wani irin [[tsiro]] mai yaɗo. <> [ca"nca"na" kwa+ni+ka"]. A creeping [[plant]]. (= cancan kwanika.) | |||
==[[cancane]]== | |||
<nowiki>==Noun==</nowiki> | |||
<abbr title="masculine gender"><i>m</i></abbr>[[Category:Masculine gender Hausa nouns]] | |||
# gutsurawa kucin-kucin don kowa ya samu. <> distributing evenly in a fair manner. | |||
# {n.m.}. Eking out supplies. e.g. | |||
## '''''cancane''' su ke yi.'' (= [[janjani]].) | |||
==[[cancanga]]== | |||
<nowiki>==Noun==</nowiki> | |||
<abbr title="feminine gender"><i>f</i></abbr>[[Category:Feminine gender Hausa nouns]] | |||
[ca"nca"nga/+] {n.f.}. | |||
# Pieces of roasted meat on a skewer. <> [[tsire]]. | |||
# Rice balls served with oil. <> abincin da ake kira [[a-ci-da-mai]]. | |||
==[[cancani]]== | |||
# [[tsantsani]] | |||
==[[cancarambe]]== | |||
# [ca"nca+ra+mbe"] {mainly used in ['dan c.] n.m.; fem. 'yar c.; pl. 'yan c.}. Any one or anything not large but of good appearance. (= caras.) <> kalma mai nuna ƙirar abu mai ƙanƙanta da kyau. | |||
## '''ɗan cancarambe''' = <abbr title="masculine gender"><i>m</i></abbr> | |||
## '''ƴar cancarambe''' = <abbr title="feminine gender"><i>f</i></abbr> | |||
## '''ƴan cancarambe''' = plural / [[jam'i]]. | |||
==[[candal]]== | |||
# kalma mai nuna cikar abu fal ko maƙil. | |||
## ''[[tulu|Tulun]] ya cika '''candal'''!'' | |||
==[[canɗi]]== | |||
<nowiki>==Noun==</nowiki> | |||
<abbr title="masculine gender"><i>m</i></abbr>[[Category:Masculine gender Hausa nouns]] | |||
# wani irin ciwon baki wanda yara kan yi saboda rashin wanke baki. <> a mouth sore or infection found in children caused by lack of dental hygiene. | |||
# Pyorrhoea. (Cf. [[guɓar kare]], [[kwakkwaɓo]].) | |||
# Contact ulcer. | |||
# Whooping cough. (= tarin shik'a) | |||
# An infantile complaint. <> laulayin da jariri kan yi. | |||
==[[candi]], [[cand'i]], [[can'di]]== | |||
#REDIRECT [[canɗi]] | |||
==[[cangal]]== | |||
<nowiki>==Noun==</nowiki> | |||
<abbr title="masculine gender"><i>m</i></abbr>[[Category:Masculine gender Hausa nouns]] | |||
# [[coge]] ko [[cobe]]. | |||
# mutum mai [[coga]] [[ƙafa]]. | |||
==[[canjaras]]== | |||
<nowiki>==Noun==</nowiki> | |||
<abbr title="masculine gender"><i>m</i></abbr>[[Category:Masculine gender Hausa nouns]] | |||
# [[daidai]] wa daida <> Being [[equally]] matched. e.g. | |||
## ''mun yi '''canjaras''' da ni da shi.'' | |||
# Exchanging gowns, without either party paying any money. | |||
<nowiki>==Adverb==</nowiki> | |||
# {adv.}. sun tashi '''canjaras''', they are [[equal]] (in ability, work, &c.). (Vide gagga; kankankan; rau.) <> [[daidai]] wa daida; wato ba kare bin damo a aiki. | |||
==[[cankacakare]]== | |||
<nowiki>==Noun==</nowiki> | |||
<abbr title="masculine gender"><i>m</i></abbr>[[Category:Masculine gender Hausa nouns]] | |||
# rashin sanin makama. <> not knowing what the future holds. {{syn|cangacakare|cangacagare|canga-canga}} | |||
## ''Aiki ya yi mana '''cankacakare'''.'' | |||
==[[cangacagare]]== | |||
# Running short of time; falling short of requirements (e.g. material giving out before a piece of work is completed). | |||
# Being too clever by half and so falling between two stools. e.g. getting rid of a wife because courting another woman who, however, decides to decline one's suit. (cankakare; cakantare; cangasnagas; gintsilmi; tanga-tanga; canga-canga, [[cankacakare]].) | |||
==[[cankaf]]== | |||
# kalma mai nuna caɓa ado. {{syn|cankas}} | |||
## ''Ta yi ado '''cankaf'''!'' | |||
==[[cankas]]== | |||
#REDIRECT [[cankaf]] | |||
==[[cankoo]]== | |||
<nowiki>==Noun==</nowiki> | |||
<abbr title="masculine gender"><i>m</i></abbr>[[Category:Masculine gender Hausa nouns]] | |||
# wani irin tarkon kamun kifi. | |||
# wani irin abin waɗiri ko warware zare. {{syn|yaro}} | |||
==[[cankwana]]== | |||
# [[tsokana]] <> [[teasing]], [[provoking]]. | |||
==[[car]] in [[Hausa]]== | |||
# kalma mai nuna la'ana ga abu. {{syn|tir|tur}} | |||
## '''''car''' da aikina!'' | |||
# Ana amfani da '''car''' wajen koren tsuntsu. <> used when shooing away birds. | |||
==[[cara]]== | |||
<nowiki>==Noun==</nowiki> | |||
<abbr title="feminine gender"><i>f</i></abbr>[[Category:Feminine gender Hausa nouns]] | |||
# kukan zakara. <> a rooster's [[crowing]], [[crow]]. The crowing of a [[cock]]. (= cera; k'ak'arato; k'ik'irik'i; k'ok'arato.) | |||
<nowiki>==Verb==</nowiki> | |||
# jefa mashi ko [[wuƙa]]. <> throwing a weapon e.g. [[knife]]. | |||
# The red-bellied tree-starling. (=[[zara]] III.2.) | |||
==[[caraf]]== | |||
# kalma mai nuna cafkewar abu ba zato ba tsammani. | |||
## ''Da soma magana, '''caraf''' sai ya [[cafe]].'' | |||
==[[carafke]]== | |||
<nowiki>==Noun==</nowiki> | |||
<abbr title="masculine gender"><i>m</i></abbr>[[Category:Masculine gender Hausa nouns]] | |||
# wasan jefa tsakuwa sama ana cafewa wana 'yan mata ke yi. | |||
# ''Ana '''carafke''' da ita.'' wato tana da masoya da yawa. <> Describes someone who's sexually loose, with many lovers. |