|
|
Line 7: |
Line 7: |
| * #REDIRECT [[Other article]] | | * #REDIRECT [[Other article]] |
| * Transfer and archive to http://hausadictionary.com/sandbox1 | | * Transfer and archive to http://hausadictionary.com/sandbox1 |
|
| |
| ==[[dagabi-dagabi]]==
| |
| == Noun ==
| |
| <abbr title="masculine gender"><i>m</i></abbr>[[Category:Masculine gender Hausa nouns]]
| |
| # wani irin [[wasa]]. <> a type of [[game]]. {{syn|gardo|gardo-gardo}}
| |
|
| |
| ==[[dafti]]==
| |
| == Noun ==
| |
| <abbr title="masculine gender"><i>m</i></abbr>[[Category:Masculine gender Hausa nouns]]
| |
| # [[ɗumamamme]]n [[tuwo]]. <> [[cooked]] [[tuwo]]. {{syn|ɗumame|zazafe}}
| |
| # {{other spelling of|dabti}}
| |
|
| |
| ==[[dafshe]]==
| |
| ==Verb==
| |
| # [[kuje]]. {{syn|dauje}}
| |
|
| |
| ==[[dafsasar]]==
| |
| ==Adjective==
| |
| # [[kalma]] [[mai siffanta]] [[kauri]]n [[leɓɓa]]. <> [[big]]-[[lipped]], [[having]] [[thick]] [[lips]].
| |
| #: ''yana da baki '''dafsassar''', he is very thick-lipped. (= [[dausharere]]; [[dausassar]].)
| |
| # {{other spelling of|dafsassar}}
| |
|
| |
| ==[[dafu]], [[dafaffe]], a [[dafe]]==
| |
| ==Adjective==
| |
| # [[cooked]]. <> [[dafu]], [[dafaffe]], a [[dafe]].
| |
| #: ''the food is '''cooked'''. <> abinci ya '''[[dafu]]''' = '''[[dafaffe]]n''' abinci ne = abincin '''a [[dafe]]''' yake.
| |
|
| |
| ==[[dafkau]]==
| |
| == Noun ==
| |
| <abbr title="masculine gender"><i>m</i></abbr>[[Category:Masculine gender Hausa nouns]]
| |
| # rashin [[kataɓus]] ko [[tasiri]]. <> [[ineffective]], [[inefficient]].
| |
| #: '' '''Dafkau''' macijin tsumma.''
| |
|
| |
| ==[[dafkaka]]==
| |
| ==Verb==
| |
| [[dafkaka]] | [[dafkaki]] | [[dafkako]] | [[dafkaku]]
| |
| # [[ziyara]] ko dimantar yin wani abu [[a-kai a-kai]]. <> to [[visit]] or do something [[consistently]].
| |
| #: ''hasara '''dafkaki''' mai-akwai, <> loss and misfortune are the companions of one who is well off.''
| |
| # kusanta dab da abu. <> to get near, close, nearby something.
| |
| #: ''ya '''dafkako''' gare ni.''
| |
| # {{other spelling of|dabkaka}}
| |
|
| |
| ==[[dafau]]==
| |
| ==Noun==
| |
| # wani irin nama mai tauri ko tantani da akan dafa ana sayar wa yara. {{syn|yaɗi|ragadada|ruguduma|fantsama-ido|runtsa-ido}}
| |
| # Meat cut into small pieces, cookcd and exposed for sale. (= [[fantsama ido]]; (Had.) [[lakwai]]; cf. [[rahuma]]; [[ragadada]]; a tagaji giwa; [[ganda]].)
| |
| # Dried monkey-nut [[soaked]] and [[boiled]]. (= [[damuna-kusa]]; [[dafai]].)
| |
|
| |
| ==[[dafale]]==
| |
| ==Noun==
| |
| <abbr title="masculine gender"><i>m</i></abbr>[[Category:Masculine gender Hausa nouns]]
| |
| # Any [[dog]] with a [[white]] [[neck]]. <> [[kare]] da [[fari]]n [[wuya]].
| |
|
| |
| ==[[dafafa]]==
| |
| ==Verb==
| |
| # bin abu [[a guje]] don a kama. <> to [[rush]], [[hurry]]. {{syn|dirkaka}}
| |
| # tafiya ba tsaitsayawa.
| |
|
| |
| ==[[dafa'an]]==
| |
| # kalma mai nuna zaman abu daidai ko dindindin.
| |
|
| |
| ==[[daf]]==
| |
| # {{other spelling of|dab}}
| |
| # {{other spelling of|dab da}}
| |
| # right next to, right before...
| |
| #: '''''[[daf da]]''' cewa... = dab da haka... <> right when...''
| |
|
| |
| ==[[dadiya]]==
| |
| ''Not to be confused with [[daɗiya]].''
| |
| # kyanwa. <> a [[cat]].
| |
|
| |
| ==[[daɗiya]]==
| |
| <abbr title="feminine gender"><i>f</i></abbr>[[Category:Feminine gender Hausa nouns]]
| |
| # toshewar bakin tulu ko jaka bayan ya cika. {{syn|daɗe|daɗi}}
| |
| # [[da'da]]; [[toshiya]].
| |
|
| |
| ==[[dadi]]==
| |
| #REDIRECT [[daɗi]]
| |
|
| |
| ==[[daɗi]]==
| |
| ==Verb==
| |
| # [[ƙari]], {{cx|verbal noun of}} [[daɗa]].
| |
| # toshe wani abu kamar bakin tulu. {{syn|daɗiya}}
| |
| ==Noun==
| |
| <abbr title="masculine gender"><i>m</i></abbr>[[Category:Masculine gender Hausa nouns]]
| |
| # kyakkyawan ɗanɗanon abu na ci. <> [[delicious]], [[deliciousness]], [[tasty]].
| |
| # wani hali na fari ciki. <> a [[good]] feeling, [[goodness]], [[happiness]], [[pleasantness]], [[enjoyment]].
| |
| ===Related words===
| |
| * [[daɗin-baki]]
| |
|
| |
| ==[[daɗe]]==
| |
| ==Adjective==
| |
| # long lasting, long time <> tsawon lokaci.
| |
| # taking too long, delayed. <> [[jinkiri]], [[daɗewa]].
| |
|
| |
| ==[[daɗa-zangu]]==
| |
| ==Noun==
| |
| <abbr title="masculine gender"><i>m</i></abbr>[[Category:Masculine gender Hausa nouns]]
| |
| # wani sashe na aikin wuyan riga.
| |
|
| |
| ==[[daɗawa]]==
| |
| # an [[increase]], [[addition]]. [[increasing]]. {{syn|daɗi|ƙari}}
| |
| # wata irin [[dawa]].
| |
|
| |
| ==[[daɗai]]==
| |
| == Adverb ==
| |
| # kalma mai nuna aukuwar abu koyaushe ko tutur. <> [[ever]], [[always]], [[anytime]].
| |
| #: '''''daɗai''' haka halinsa yake. <> He's '''always''' been like that.''
| |
| # kore yiwuwar abu. <> [[never]], [[ever]].
| |
| #: '''''daɗai''' ba za ayi haka ba!''
| |
| #: ''tace sararin sama da ƙasa zasu shuɗe, amma magana ta ba zata shuɗe ba '''daɗai'''!''
| |
| #: ''Never in a blue moon. <> '''daɗai''' duniya.''
| |
|
| |
| ==[[daduma]]==
| |
| ==Verb==
| |
| # kama ko damƙar abu da hannu biyu. <> accepting something with two hands. {{syn|ƙwaƙume}}
| |
|
| |
| ==[[dadubu]]==
| |
| ==Noun==
| |
| <abbr title="masculine gender"><i>m</i></abbr>[[Category:Masculine gender Hausa nouns]]
| |
| # harin ba-zato-ba-tsammani. <> surprise [[attack]]. Night [[raiding]] in war. (= [[ritsi]]; cf. [[damamushe]].)
| |
| # Surrounding and [[raid]]ing a house, to effect an arrest.
| |
| # Going to a place where one knows one's debtor will receive a payment and insisting on the debt being paid.
| |
|
| |
| ==[[daddoka]]==
| |
| ==Noun==
| |
| <abbr title="feminine gender"><i>f</i></abbr>[[Category:Feminine gender Hausa nouns]]
| |
| # wata irin agwagwar ruwa. {{syn|gwambaza}}
| |
| # [da>ddo/ka"] {n.f.; no pl.}. The Western water-buck (Kobus defassa). (= [[gwambaza]]; [[imbeci]]; [[yakumba]].)
| |
|
| |
| ==[[daddofa]]==
| |
| ==Noun==
| |
| <abbr title="feminine gender"><i>f</i></abbr>[[Category:Feminine gender Hausa nouns]]
| |
| # rarrashi ko daɗin baki ko naci wajen Neman abu.
| |
| # {{other spelling of|doddofa}}
| |
| # [da"ddo/"fa/+] {n.f.}. (Kats. & Z.) Presentation of gifts, doing little kindnesses, saying sweet nothings or [[flattering]] speeches, to a person from whom one hopes to receive some definite advantage. (= [[fadanci]] q.v.)
| |
|
| |
| ==[[daddauna]]==
| |
| ==Adjective==
| |
| # [da"dda+una/+] {adj. masc. and fem.; pl. [[dauna]]}. [[greasy|Greasy]] with perspiration. (Cf. [[dauni]].) <> abu [[mai danƙo]]-[[danƙo]] ko [[maiƙo-maiƙo]]. {{syn|mai maiƙo|maiƙo}}
| |
|
| |
| ==[[daddara]]==
| |
| ==Verb==
| |
| # [[horuwa]]. <> [[train]], [[practice]], [[prepare]]. {{syn|tanadi|shirya}}
| |
| # to [[amend]], [[mend]], [[change]] one's way. {{syn|dandara|sauyi}}
| |
| ## ''ba ya '''daddara''' <> he does not '''mend''' his ways.''
| |
| ## ''yina da wuyar '''daddara''' <> he is not likely to '''amend''' his ways.''
| |
| ## ''Gaskiya mu '''daddara''' halin mu. <> We honestly have to '''change''' our ways.''
| |
|
| |
| ==[[daddale]]==
| |
| ==Verb==
| |
| # reach agreement. <> fayyace wata matsala. {{syn|yarjejeniya}}
| |
| # daddaɓe fura da tarɓarya.
| |
| # lailaye daɓe.
| |
|
| |
|
| |
| ==[[daddaga]]==
| |
| ==Noun==
| |
| <abbr title="feminine gender"><i>f</i></abbr>[[Category:Feminine gender Hausa nouns]]
| |
| # metal band at the end of a spear shaft.
| |
| # kunnen [[mashi]]. {{syn|daga-daga}}
| |
| # wuƙar jima.
| |
| ==Verb==
| |
| [[daddaga]] | [[daddage]]* | [[daddagi]] | [[daddago]] | [[daddagu]]
| |
| # make repetitive strikes on a given spot with a needle in sewing.
| |
| ## ''Ya '''daddaga''' hudar safa. <> He '''darned''' the socks. = He '''poked holes''' to the socks.''
| |
| # zuba kakkaurar miya kaɗan a tuwo. <> pouring a little bit of thick soup/stew on a porridge/tuwo meal.
| |
| # cin fure. {{syn|goga}}
| |
| ## ''Yarinya ta '''daddaga''' fure a haƙorinta.''
| |
| # [[daɓa]] wa doki [[ƙaimi]].
| |
| # [[mutsuttsuka]] abu kamar ciyawa ko harawa.
| |
|
| |
| ==[[daddaɗa]]==
| |
| ==Adjective==
| |
| # abu [[mai daɗi]] <> [[delicious]] or something very [[nice]]. (cf. / compare with [[daɗi]])
| |
| ## ''[[daddaɗa]]n doki, a '''nice''' horse.''
| |
| ## ''[[daddaɗa]]r magana <> a '''nice''' speech.''
| |
|
| |
| ==[[dadas]]==
| |
| ==Interjection==
| |
| # kalma mai nuna yin daidai. <> [[good job|Good job!]]
| |
|
| |
| ==[[dadare]]==
| |
| ''Not to be confused with '''da [[dare]]''' ko '''da [[daddare]]''' <> at [[night]] / [[nighttime]].''
| |
| ==Noun==
| |
| <abbr title="masculine gender"><i>m</i></abbr>[[Category:Masculine gender Hausa nouns]]
| |
| # wani irin [[waki]] da Fulani ke ratayawa.
| |
|
| |
| ==[[dadara]]==
| |
| # to cut with a blunt instrument. <> yanka wani abu da dakusasshiyar wuƙa. {{syn|dadala|gagara|dadira}}
| |
|
| |
| ==[[dadaboro]]==
| |
| ==Adjective==
| |
| # maɓarnacin mutum ko lalataccen abu.
| |
|
| |
| ==[[dadagumaji]]==
| |
| ==Noun==
| |
| <abbr title="masculine gender"><i>m</i></abbr>[[Category:Masculine gender Hausa nouns]]
| |
| # [[tsumma]] <> a [[rag]].
| |
| # wani irin [[wando]]. <> a type of [[trousers]].
| |
| # {{other spelling of|dadugumaji}}
| |
|
| |
| ==[[dadagorana]]==
| |
| ==Noun==
| |
| <abbr title="masculine gender"><i>m</i></abbr>[[Category:Masculine gender Hausa nouns]]
| |
| # wani irin [[tsuntsu]] mai baƙaƙen fukafukai. <> a black-winged [[bird]]. Black-winged [[stilt]] (Himanotopus himanotopus).
| |
| # {{other spelling of|da-da-gorana}}
| |
|
| |
| ==[[daɓura]], [[dabura]], [[daburi]], [[dab'ura]], [[dab'uri]] ==
| |
| #REDIRECT [[daɓuri]]
| |
|
| |
| ==[[daɓu-gajera]]==
| |
| ==Kirari==
| |
| # [[porcupine]] <> kirarin da ake yi wa [[beguwa]] <abbr title="feminine gender"><i>f</i></abbr>[[Category:Feminine gender Hausa nouns]]. {{syn|daɓu}}
| |
|
| |
| ==[[dabu-gajera]], [[dabu gajera]]==
| |
| #REDIRECT [[daɓu-gajera]]
| |
|
| |
| ==[[daɓu]]==
| |
| {{also|daɓu-gajera|daɓa}}
| |
|
| |
| ==[[dabu]], [[dab'u]]==
| |
| #REDIRECT [[daɓu]]
| |
|
| |
| ==[[daɓosa]]==
| |
| ==Adjective==
| |
| <abbr title="feminine gender"><i>f</i></abbr>
| |
| # [[gajeruwa]]r [[mace]], [[kakkaura]]. <> a [[short]] [[thick]] [[woman]].
| |
|
| |
| ==[[dab'osa]], [[dabosa]]==
| |
| #REDIRECT [[daɓosa]]
| |
|
| |
| ==[[daɓas]]==
| |
| ==Interjection==
| |
| # kalma mai bayyana gajarta da kyakkyawar sura. {{syn|daɓasɓas}}
| |
| ## ''Yarinya ce '''daɓas''' da ita.''
| |
| ## ''a haka Goggo da ta kasa ɗauke idanunta a kan Jay ta idasa shigowa, ta zauna '''daɓas''', a kujerar da ke gefen Farouq.'' [https://ilubiee.wordpress.com/2016/09/21/14916170]
| |
|
| |
| ==[[daɓaro]]==
| |
| ==Noun==
| |
| <abbr title="masculine gender"><i>m</i></abbr>[[Category:Masculine gender Hausa nouns]]
| |
| # black loamy [[soil]]. ([[kwadakkwame]]; cf. [[daƙo]], [[duwa]]) baƙar laka. Kirari: '' '''daɓaro''' takin Allah.''
| |
| # a [[dull]] [[naive]] person.
| |
| # to sit down in [[protest]].
| |
| ## ''wani mataimakin gwamna yayi '''zaman daɓaro''' yana jiran isowar Osinbajo jiharsa.''
| |
|
| |
| ==[[dabaro]], [[dab'aro]]==
| |
| #REDIRECT [[daɓaro]]
| |
|
| |
| ==[[daɓarɓasa]], [[dabarbasa]], [[dab'arb'ashi]], [[dabarbashi]]==
| |
| #REDIRECT [[daɓarɓashi]]
| |
|
| |
| ==[[daɓarɓashi]]==
| |
| ==Adjective==
| |
| # [da"'bar'ba"shi/+] {adj. m.; fem. da"'bar'ba"sa/+ [[daɓarɓasa]]; pl. da"'ba"r'ba"sa+i ([[daɓarɓasai]])}. Squat (e.g. woman, animal, or thing; the essential idea is that the object strikes the observer as having a firm purchase on the ground and creates an impression of solidity and reliability). e.g. yarinya ce da'bar'basa, she is a dumpy girl. (= da'bas; dam'basa; dam'bar'basa; danda'basa; cf. tsololuwa.)
| |
| # gajeren mutum. <> a short person. squat, dumpy, stocky person or animal.
| |
|
| |
| ==[[daɓarɓar]]==
| |
| # kalma mai nuna kauri da gajerta <> expresses shortness and thickness.
| |
| # rashin tsarin zama.
| |
| ## ''Ya zauna '''daɓarɓar''' = Yana zaman '''daɓarɓas'''.''
| |
|
| |
| ==[[dabarbar]], [[dab'arb'ar]], [[daɓarɓas]], [[dabarbas]]==
| |
| #REDIRECT [[daɓarɓar]]
| |
|
| |
| ==[[dabanniya]], [[dab'anniya]]==
| |
| #REDIRECT [[daɓanniya]]
| |
|
| |
| ==[[daɓanniya]]==
| |
| ==Noun==
| |
| <abbr title="feminine gender"><i>f</i></abbr>[[Category:Feminine gender Hausa nouns]]
| |
| # yawan zirga-zirga. <> ample back and forth.
| |
|
| |
| ==[[dabuwa]]==
| |
| ==Noun==
| |
| <abbr title="feminine gender"><i>f</i></abbr>[[Category:Feminine gender Hausa nouns]]
| |
| # [[busasshe]]n tuwo wanda aka ɓarza aka dafa aka ci da mai. <> a [[dry]] [[tuwo]] meal eaten with oil. tuwo dried, boken up, and cooked with oil.
| |
|
| |
| ==[[daburta]]==
| |
| ==Verb==
| |
| [[daburta]] | [[dabure]] | [[daburce]] | [[dibilce]]
| |
| # to [[confuse]] someone. <> ruɗar da mutum.
| |
|
| |
| ==[[dabure]], [[daburce]]==
| |
| # REDIRECT [[daburta]]
| |
|
| |
|
| ==[[dabur]]== | | ==[[dabur]]== |